Naar aanleiding van het bericht op nos.nl: Canadese minister van Financiën weg na ruzie met Trudeau over Trumps tarieven.

​De Canadese premier, Trudeau, en zijn minister van Financiën, Chrystia Freeland, zijn met ruzie uit elkaar gegaan. Ze verschilden te veel van mening over de manier waarop de door Trump aangekondigde heffingen moeten worden opgevangen. Met kennis van de financieringssaldi (zie Duits exportoverschot zorgt voor Franse staatsschulden) kunnen we de situatie in Canada duiden en een beoordelen wie er (meer) gelijk heeft: Trudeau of Freeland?

In mijn vorige post (zie Nieuwe spelregels nodig voor de Euro) heb ik betoogd dat de grote verschillen in de staatsschulden van de EU-landen in belangrijke mate veroorzaakt worden door de scheve handelsverhoudingen binnen Europa. Duitsland en Nederland zijn grote exportlanden. Frankrijk en Italië importeren juist veel meer dan ze exporteren. In feite betalen Franse en Italiaanse afnemers mee aan de welvaart in Duitsland en Nederland en om hun eigen welvaart op peil te houden moeten de Franse en Italiaanse overheden beduidend meer uitgeven dan ze binnen krijgen, met oplopende staatsschulden tot gevolg. Ook heb ik erop gewezen dat Duitsland zijn grote exportoverschot te danken heeft aan decennialange loonmatiging, waardoor Duitse producten kunstmatig goedkoop werden gehouden. 

Er bestaat dus een samenhang tussen de handelsverhoudingen tussen de landen van Europa en de hoogte van de overheidstekorten van die landen. Hoe dat zit probeer ik in deze bijdrage uit te leggen.

Al een tijd probeer ik anderen ervan te overtuigen dat we af moeten van de benauwende regels van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) van de EU. Met name de regels over het maximale financieringstekort van de overheid (3% t.o.v. het BBP) en de maximale staatsschuld (60% t.o.v. het BBP). Noodzakelijke investeringen in de samenleving worden door politici tegengehouden omdat we dan de EU-regels dreigen te overtreden. 
Dit geeft mij het gevoel dat we collectief op onze handen zitten, terwijl er zoveel werk aan de winkel is.Het volledig afschaffen zal voorlopig nog een brug te ver zijn. Maar we zouden de normen wel kunnen versoepelen.

De hierboven genoemde begrotingsregels zijn misschien wel de bekendste EU-regels op het gebied van macro-economische ontwikkelingen. Maar er zijn er meer. Zo zijn er ook regels die een beperking opleggen aan de hoogte van het export- (6% t.o.v. het BBP) en het importoverschot (4% t.o.v. het BBP). Deze regels zijn er omdat een muntunie erbij gebaat is dat de interne handelsverhoudingen tot op grote hoogte met elkaar in evenwicht zijn.  Deze handelsverhoudingen zijn belangrijk om te begrijpen waarom sommige landen veel minder probleem hebben om hun begroting aan de 3- en 60%-regels te laten voldoen dan andere landen. 

Er zullen echter ook afspraken gemaakt moeten worden over de loonontwikkeling. 

Eind juni hield econoom professor Heiner Flassbeck een lezing over de staat van de Europese economie. De opname ervan is terug te zien via zijn website: https://www.relevante-oekonomik.com/, of hier: https://vimeo.com/969690283/929badf6f9?share=copyEuropa wohin? (Copy) rechtstreeks in Vimeo.
​
Op Flassbeck's engelstalige site (https://www.flassbeck-economics.com/who-we-are) staat een korte bio van hem. Te lezen is dat hij op verschillende plekken wetenschappelijk werk heeft gedaan, belangrijke beleidsfuncties heeft uitgeoefend en ook staatssecretaris is geweest onder Oskar Lafontaine, minister van financiën in de regering van Gerhard Schröder).

Flassbeck's verhaal wijkt nogal af van dat van doorsnee economen. Hieronder ligt ik de belangrijkste punten eruit. Ik hanteer daarbij overigens niet de volgorde van Flassbeck's lezing.

Voor Volt waren de recente PS-verkiezingen succesvol. Volt doet nu in alle bestuurslagen mee. Daar kunnen we blij over zijn. Maar het wordt overschaduwd door een grote donkere wolk - en dat is geen 'linkse wolk'. De verdeeldheid in ons land is nog verder toegenomen. Niet alleen is ons land daardoor minder bestuurbaar geworden. Ook de ambities van een duurzame en sociale toekomst lijken minder haalbaar geworden.
Hoe krijg je de meningen weer bij elkaar? De verdeeldheid wordt versterkt door dat we denken dat de overheid ieder dubbeltje moet omdraaien en dat er maar beperkt geld is voor al onze plannen. Dat voedt de onvrede en het gevoel van kwetsbaarheid. Decennia lang heeft overheid de vangnetten afgebroken en de inwoners steeds meer blootgesteld aan economische risico's. Daardoor zijn kiezers steeds minder bereid en in staat om verder te kijken dan hun prive belangen die verder weg liggen dan het eind van de maand. Met hulp van de nieuwe medialogica - functioneren van social media maar ook de gretigheid waarmee de TV-journalistiek zich op politieke sensatie stort; zie ook het artikel van Bas Jacobs in de VN - weten opportunistische politici hun aanhang in deze kwetsbare groep te vergroten. Zij hoeven niet met serieuze plannen te komen. Het aanspreken van de onvrede. Het gevoel van onzekerheid is voldoende.
Wat moeten we doen om dit te keren?