Op 27 juli 2025 hebben de Europese Unie en de Verenigde Staten een nieuwe handelsdeal gesloten. De uitkomst? Voor import van Europese producten moet voortaan 15% invoerbelasting betaald worden. Daarbovenop belooft Europa meer te investeren in Amerika en meer Amerikaanse energie af te nemen. Amerikaanse bedrijven daarentegen kunnen hun producten zonder extra kosten naar Europa blijven sturen.

Veel mensen zijn boos. Waarom heeft Ursula von der Leyen dit zomaar geaccepteerd? Sommigen proberen het nog goed te praten: “Het had erger kunnen zijn.” Maar hoe zit het eigenlijk?

Naar aanleiding van het bericht op nos.nl: Canadese minister van Financiën weg na ruzie met Trudeau over Trumps tarieven.

​De Canadese premier, Trudeau, en zijn minister van Financiën, Chrystia Freeland, zijn met ruzie uit elkaar gegaan. Ze verschilden te veel van mening over de manier waarop de door Trump aangekondigde heffingen moeten worden opgevangen. Met kennis van de financieringssaldi (zie Duits exportoverschot zorgt voor Franse staatsschulden) kunnen we de situatie in Canada duiden en een beoordelen wie er (meer) gelijk heeft: Trudeau of Freeland?

In mijn vorige post (zie Nieuwe spelregels nodig voor de Euro) heb ik betoogd dat de grote verschillen in de staatsschulden van de EU-landen in belangrijke mate veroorzaakt worden door de scheve handelsverhoudingen binnen Europa. Duitsland en Nederland zijn grote exportlanden. Frankrijk en Italië importeren juist veel meer dan ze exporteren. In feite betalen Franse en Italiaanse afnemers mee aan de welvaart in Duitsland en Nederland en om hun eigen welvaart op peil te houden moeten de Franse en Italiaanse overheden beduidend meer uitgeven dan ze binnen krijgen, met oplopende staatsschulden tot gevolg. Ook heb ik erop gewezen dat Duitsland zijn grote exportoverschot te danken heeft aan decennialange loonmatiging, waardoor Duitse producten kunstmatig goedkoop werden gehouden. 

Er bestaat dus een samenhang tussen de handelsverhoudingen tussen de landen van Europa en de hoogte van de overheidstekorten van die landen. Hoe dat zit probeer ik in deze bijdrage uit te leggen.

Al een tijd probeer ik anderen ervan te overtuigen dat we af moeten van de benauwende regels van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) van de EU. Met name de regels over het maximale financieringstekort van de overheid (3% t.o.v. het BBP) en de maximale staatsschuld (60% t.o.v. het BBP). Noodzakelijke investeringen in de samenleving worden door politici tegengehouden omdat we dan de EU-regels dreigen te overtreden. 
Dit geeft mij het gevoel dat we collectief op onze handen zitten, terwijl er zoveel werk aan de winkel is.Het volledig afschaffen zal voorlopig nog een brug te ver zijn. Maar we zouden de normen wel kunnen versoepelen.

In juni 2024 hield econoom professor Heiner Flassbeck een lezing over de staat van de Europese economie. De opname ervan is terug te zien via zijn website: https://www.relevante-oekonomik.com/, of hier: https://vimeo.com/969690283/929badf6f9?share=copyEuropa wohin? (Copy) rechtstreeks in Vimeo.
​
Op Flassbeck's engelstalige site (https://www.flassbeck-economics.com/who-we-are) staat een korte bio van hem. Te lezen is dat hij op verschillende plekken wetenschappelijk werk heeft gedaan, belangrijke beleidsfuncties heeft uitgeoefend en ook staatssecretaris is geweest onder Oskar Lafontaine, minister van financiën in de regering van Gerhard Schröder).

Flassbeck's verhaal wijkt nogal af van dat van doorsnee economen. Hieronder ligt ik de belangrijkste punten eruit. Ik hanteer daarbij overigens niet de volgorde van Flassbeck's lezing.

Voor Volt waren de recente PS-verkiezingen succesvol. Volt doet nu in alle bestuurslagen mee. Daar kunnen we blij over zijn. Maar het wordt overschaduwd door een grote donkere wolk - en dat is geen 'linkse wolk'. De verdeeldheid in ons land is nog verder toegenomen. Niet alleen is ons land daardoor minder bestuurbaar geworden. Ook de ambities van een duurzame en sociale toekomst lijken minder haalbaar geworden.