Eind juni hield econoom professor Heiner Flassbeck een lezing over de staat van de Europese economie. De opname ervan is terug te zien via zijn website: https://www.relevante-oekonomik.com/, of hier: https://vimeo.com/969690283/929badf6f9?share=copyEuropa wohin? (Copy) rechtstreeks in Vimeo.
​
Op Flassbeck's engelstalige site (https://www.flassbeck-economics.com/who-we-are) staat een korte bio van hem. Te lezen is dat hij op verschillende plekken wetenschappelijk werk heeft gedaan, belangrijke beleidsfuncties heeft uitgeoefend en ook staatssecretaris is geweest onder Oskar Lafontaine, minister van financiën in de regering van Gerhard Schröder).

Flassbeck's verhaal wijkt nogal af van dat van doorsnee economen. Hieronder ligt ik de belangrijkste punten eruit. Ik hanteer daarbij overigens niet de volgorde van Flassbeck's lezing.

Nu er een nieuwe EU-Commissaris wordt benoemd om de uitvoering van de Europese Green Deal ter hand te nemen, is het een goed moment om even terug te kijken naar de wijze waarop de VS hun deelname aan de Tweede Wereldoorlog financierden. De maatschappij schakelde over op een oorlogseconomie. Amerikaanse bedrijven kregen de opdracht om grote hoeveelheden materieel, medicijnen, munitie, etc. te produceren. Deze goederen - ongeveer de helft van de Amerikaanse nationale productie -  kwam niet terecht op de Amerikaanse markt maar was voor het leger.
​
Ook nu moet er een krachttoer worden geleverd: de omschakeling naar een duurzame en ecologisch verantwoorde wijze van produceren en consumeren. Daar is veel voor nodig dat er nu nog niet is, zoals waterstoffabrieken en een uitgebreid en goedlopend openbaar vervoer, maar ook geïsoleerde woningen en gebouwen, warmtepompen, elektrische (vracht)auto's, een solide elektriciteitsnet en een heel andere landbouw.

De meeste mensen hebben een achterhaald beeld van waar het geld van de regering van een soevereine staat vandaan komt. Ze denken dat de regering eerst geld moet binnenhalen (in de vorm van belastingen) voordat ze dat kan uitgeven. Nagenoeg iedereen zit in dit denkspoor - politici van links en rechts maar ook de meeste economen. Het is een wijdverbreid misverstand waardoor we de bewegingsruimte van de regering veel te beperkt houden.

Eerst geld verdienen - dan pas uitgeven. De tering naar de nering zetten. Dit geldt alom als waardevolle deugd. In deze lijn denkt men dat ook de regering eerst belasting moet binnenhalen voordat ze het kan uitgeven. Maar iets wat geldt voor de leden van een systeem (de huishoudens en bedrijven in een land) hoeft niet persé te gelden voor de bestuurder van het systeem (de regering van dat land).
​
Om dit toe te lichten stel ik je het (fictieve) gezin van Hendrik en Geertrui voor als analogie voor onze maatschappij. 

​Tijdens de Coronapandemie heeft de Europese Commissie het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) tijdelijk buiten werking gesteld, om daarmee landen de mogelijkheid te geven de noodzakelijke maatregelen te nemen voor de bestrijding van de pandemie en het compenseren van de economische gevolgen. Vanwege de oorlog in Oekraïne heeft de Commissie nog even gewacht met het opnieuw activeren van het SGP. Inmiddels heeft de Commissie het voornemen uitgesproken het SGP per 2024 weer van kracht te laten zijn.

Is dat wel zo'n goed idee of moet er iets heel anders gebeuren?