Ik luister geregeld naar de podcast Boekenstijn en De Wijk. De heren hebben een nuchtere kijk op de geopolitiek . Duidelijke voorstanders van Realpolitik (Realpolitik - Wikipedia). Hun economische opvattingen missen echter een dergelijke realistische insteek. Boekenstijn toont zich nogal eens gevoelig voor verouderde opvattingen. Hij is zeer beducht voor het "aanzetten van de gelddrukpers". Hyperinflatie zoals in Weimar Duitsland ligt volgens hem dan op de loer. De Wijk mag hem op geopolitiek en militair terrein nog wel eens corrigeren, maar op economisch vlak lijken de heren zeer eensgezind.
De podcastuitzending van maandag 5 februari was daar weer een voorbeeld van. Boekenstijn brengt ter sprake dat Rusland van plan is de oorlogsuitgaven met 26% te laten groeien. Hij zegt daarbij dat Rusland dit wil financieren met een geplande stijging van de inkomsten uit verkoop van olie en gas aan het buitenland. Mocht dit laatste niet lukken, zegt Boekenstijn, dan zal de Russische staatsschuld oplopen wat op middellange termijn tot inflatie en dus verzwakking van de economie leidt. De redenering daarbij is dat er meer geld om omloop komt en dat daardoor de prijzen zullen stijgen. Zou Boekenstijn daarentegen een realistische bril opzetten dan zou hij zien dat prijzen niet zozeer beïnvloed worden door de geldhoeveelheid maar afhankelijk zijn van de beschikbaarheid van de middelen waaraan het geld wordt uitgegeven. De oorsprong van de toegenomen geldhoeveelheid - vergroting van de staatsschuld of export inkomsten van olie en gas - maakt hierbij geen verschil. Waarom zou immers het ene wel tot inflatie leiden en het andere niet?
De podcastuitzending van maandag 5 februari was daar weer een voorbeeld van. Boekenstijn brengt ter sprake dat Rusland van plan is de oorlogsuitgaven met 26% te laten groeien. Hij zegt daarbij dat Rusland dit wil financieren met een geplande stijging van de inkomsten uit verkoop van olie en gas aan het buitenland. Mocht dit laatste niet lukken, zegt Boekenstijn, dan zal de Russische staatsschuld oplopen wat op middellange termijn tot inflatie en dus verzwakking van de economie leidt. De redenering daarbij is dat er meer geld om omloop komt en dat daardoor de prijzen zullen stijgen. Zou Boekenstijn daarentegen een realistische bril opzetten dan zou hij zien dat prijzen niet zozeer beïnvloed worden door de geldhoeveelheid maar afhankelijk zijn van de beschikbaarheid van de middelen waaraan het geld wordt uitgegeven. De oorsprong van de toegenomen geldhoeveelheid - vergroting van de staatsschuld of export inkomsten van olie en gas - maakt hierbij geen verschil. Waarom zou immers het ene wel tot inflatie leiden en het andere niet?
Voor Boekenstijn en De Wijk is het waarschijnlijk interessant om te kijken naar de manier waarop de Verenigde Staten de enorme uitgaven voor de Tweede Wereldoorlog hebben gefinancierd. Zie ook het artikel leren-van-de-tweede-wereldoorlog.html op deze site.
De Amerikaanse oorlogsuitgaven gingen gepaard met belastingverhogingen en verschillende programma's voor de verkoop van staatsobligaties. Het doel daarvan was niet om de uitgaven aan tanks en jeeps te financieren. Minister van Financiën Henry Morgentau zag namelijk in dat de centrale bank geld creëert met iedere betaling voor tanks en jeeps. Die extra belastingen en staatsobligaties hadden een ander doel. De economie van de VS was geheel in dienst van de oorlog komen te staan. Ongeveer de helft van de geproduceerde goederen was bestemd voor het leger. Die goederen werden geproduceerd door Amerikaanse arbeiders die daar normaal salaris mee verdienden. Maar van de geproduceerde goederen was slechts de helft voor binnenlandse consumptie beschikbaar. De beperkte hoeveelheid consumptiegoederen met daar tegenover het volledige loonsom voor de arbeiders zou een groot prijsopdrijvend effect hebben. Daarom moest er een andere besteding gevonden worden voor het door een Amerikaanse werknemers verdiende geld. De staatsobligaties hadden als doel om de ervoor te zorgen dat Amerikanen niet al hun geld aan consumptiegoederen zouden besteden en dat de consumptie werd uitgesteld tot na de oorlog. Het Amerikaanse ministerie van Financiën voorzag dat na de oorlog er weer een omschakeling gemaakt moest worden naar een normale economie en dat het dan belangrijk zou zijn dat juist veel vraag naar goederen is. Zo droegen de staatsobligaties bij aan het voorkomen van inflatie tijdens de oorlog en het stimuleren van de economie na de oorlog.
Ik kan de heren Boekenstijn en De Wijk van harte een portie Real-economie aanbevelen en een goed middel is daarvoor de Modern Monetary Theory (MMT). Dit is een beschrijving van de mechanismen in de economie die op feitelijkheden is gebaseerd zonder toevlucht te zoeken in onbewezen modellen.
Met een realistische kijk op de economie zie je dat …
De Amerikaanse oorlogsuitgaven gingen gepaard met belastingverhogingen en verschillende programma's voor de verkoop van staatsobligaties. Het doel daarvan was niet om de uitgaven aan tanks en jeeps te financieren. Minister van Financiën Henry Morgentau zag namelijk in dat de centrale bank geld creëert met iedere betaling voor tanks en jeeps. Die extra belastingen en staatsobligaties hadden een ander doel. De economie van de VS was geheel in dienst van de oorlog komen te staan. Ongeveer de helft van de geproduceerde goederen was bestemd voor het leger. Die goederen werden geproduceerd door Amerikaanse arbeiders die daar normaal salaris mee verdienden. Maar van de geproduceerde goederen was slechts de helft voor binnenlandse consumptie beschikbaar. De beperkte hoeveelheid consumptiegoederen met daar tegenover het volledige loonsom voor de arbeiders zou een groot prijsopdrijvend effect hebben. Daarom moest er een andere besteding gevonden worden voor het door een Amerikaanse werknemers verdiende geld. De staatsobligaties hadden als doel om de ervoor te zorgen dat Amerikanen niet al hun geld aan consumptiegoederen zouden besteden en dat de consumptie werd uitgesteld tot na de oorlog. Het Amerikaanse ministerie van Financiën voorzag dat na de oorlog er weer een omschakeling gemaakt moest worden naar een normale economie en dat het dan belangrijk zou zijn dat juist veel vraag naar goederen is. Zo droegen de staatsobligaties bij aan het voorkomen van inflatie tijdens de oorlog en het stimuleren van de economie na de oorlog.
Ik kan de heren Boekenstijn en De Wijk van harte een portie Real-economie aanbevelen en een goed middel is daarvoor de Modern Monetary Theory (MMT). Dit is een beschrijving van de mechanismen in de economie die op feitelijkheden is gebaseerd zonder toevlucht te zoeken in onbewezen modellen.
Met een realistische kijk op de economie zie je dat …
- …belastingen en verkoop van staatsobligaties niet nodig zijn voor de financiering van de uitgaven van de overheid. Bij iedere uitgave van de overheid creëert de centrale bank nieuw geld.
- … er afhankelijk van de beschikbaarheid van de gewenste goederen en diensten een prijsopdrijvend effect kan plaatsvinden. Om dit te voorkomen kan de overheid maatregelen nemen om het aanbod te vergroten en/of de vraag te verkrijgen. Belastingen en verkoop van staatsobligaties zijn daar geschikte middelen voor.
- … er theoretisch geen maximum is aan de hoogte van de staatsschuld. Een land dat zijn eigen valuta uitgeeft en geen grote schulden in buitenlandse valuta aan gaat, kan altijd aan zijn financiële verplichtingen voldoen.
- … de bestedingsruimte van de overheid niet begrensd wordt door de hoeveelheid geld maar door de beschikbaarheid van de middelen die de overheid wil aanschaffen. Zie ook het bericht https://nos.nl/l/2507722.
Voor een nadere kennismaking met MMT wijs ik op econoom Dirk Ehnts, die een toegankelijke inleiding heeft gepubliceerd. Binnenkort (april 2024) verschijnt deze ook in het Nederlands (Moderne Monetaire Theorie | Walburg Pers). Liefhebbers van een internetcursus kunnen terecht bij Maurice Höfgen die op Udemy een MMT-cursus aanbiedt (Modern Monetary Theory (MMT) für Einsteiger | Udemy).
Zoals Amerika de economie gezond hield terwijl de overheid gigantische kosten moest maken voor de oorlog, zo kunnen overheden ook andere uitdagingen aangaan zoals de klimaattransitie. Met behulp van MMT leren we niet alleen dat zoiets uitvoerbaar is, maar ook welke maatregelen ons juist tegenwerken. Zie ook het artikel tussen-droom-en-daad-staan-wetten-in-de-weg-en-praktische-bezwaren.html op deze site.
Met name de 3% en 60% regel uit het Stabiliteis- en Groeipact (SGP) zijn m.i. een blok aan het been. Meerdere EU-landen hebben te kennen gegeven de regels van het SGP te willen hervormen. Maar helaas gaat het dan vooral om de handhaving ervan en staan de regels zelf niet ter discussie. Zie ook het artikel begrotingsregels-niet-opnieuw-activeren.html.
Zoals Amerika de economie gezond hield terwijl de overheid gigantische kosten moest maken voor de oorlog, zo kunnen overheden ook andere uitdagingen aangaan zoals de klimaattransitie. Met behulp van MMT leren we niet alleen dat zoiets uitvoerbaar is, maar ook welke maatregelen ons juist tegenwerken. Zie ook het artikel tussen-droom-en-daad-staan-wetten-in-de-weg-en-praktische-bezwaren.html op deze site.
Met name de 3% en 60% regel uit het Stabiliteis- en Groeipact (SGP) zijn m.i. een blok aan het been. Meerdere EU-landen hebben te kennen gegeven de regels van het SGP te willen hervormen. Maar helaas gaat het dan vooral om de handhaving ervan en staan de regels zelf niet ter discussie. Zie ook het artikel begrotingsregels-niet-opnieuw-activeren.html.