De Euro is eind jaren 90 ingevoerd. Dat was in een tijd waarin beleidsmakers een sterk vertrouwen hadden in werking van de markt. Er werden strikte regels van kracht voor de maximale hoogte van de staatsschuld van deelnemende landen en voor de financiering daarvan waren deze aangewezen op de kapitaalmarkt.
Dat werkte bij een goed functionerende economie.
Bij de Grote Financiële Crisis (2008) en de daar op volgende Eurocrisis (2009-2010) ging het echter mis. De economie ging achteruit. Het BBP zakte in waardoor de staatsschulden van een aantal landen niet meer voldeed aan de normen van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP). Dat kwam niet zozeer omdat het bedrag van de staatsschuld zoveel was gestegen. Maar omdat het BBP daalde, steeg het percentage van de staatsschuld en voldeed in veel gevallen niet meer aan de normen.
De stemming op de kapitaalmarkt werd nerveus. Zouden de landen nog wel in staat zijn hun leningen af te lossen? Dat maakte de handelaren op de kapitaalmarkt kopschuw en de rentes liepen op. De door de Europese Commissie, de ECB en het IMF opgelegde maatregelen maakten het alleen maar erger. Door de verplichte bezuinigingen op overheidsuitgaven kregen burgers en bedrijven het steeds zwaarder, het BBP zakte verder in en de overschrijding van de SGP-norm werd erger. Griekenland en een aantal andere landen zaten in zwaar weer en omdat Noord-Europese banken behoorlijk veel staatsobligaties van deze landen hadden gekocht, dreigden ook deze door het ijs te zakken.
Totdat in 2012 Mario Draghi ingreep.
Dat werkte bij een goed functionerende economie.
Bij de Grote Financiële Crisis (2008) en de daar op volgende Eurocrisis (2009-2010) ging het echter mis. De economie ging achteruit. Het BBP zakte in waardoor de staatsschulden van een aantal landen niet meer voldeed aan de normen van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP). Dat kwam niet zozeer omdat het bedrag van de staatsschuld zoveel was gestegen. Maar omdat het BBP daalde, steeg het percentage van de staatsschuld en voldeed in veel gevallen niet meer aan de normen.
De stemming op de kapitaalmarkt werd nerveus. Zouden de landen nog wel in staat zijn hun leningen af te lossen? Dat maakte de handelaren op de kapitaalmarkt kopschuw en de rentes liepen op. De door de Europese Commissie, de ECB en het IMF opgelegde maatregelen maakten het alleen maar erger. Door de verplichte bezuinigingen op overheidsuitgaven kregen burgers en bedrijven het steeds zwaarder, het BBP zakte verder in en de overschrijding van de SGP-norm werd erger. Griekenland en een aantal andere landen zaten in zwaar weer en omdat Noord-Europese banken behoorlijk veel staatsobligaties van deze landen hadden gekocht, dreigden ook deze door het ijs te zakken.
Totdat in 2012 Mario Draghi ingreep.
Met "What ever it takes" zou de ECB ervoor zorgen dat Eurolanden altijd toegang hielden tot de kapitaalmarkt. Vanaf dat moment trad (treedt) de ECB als "buyer of last resort" door staatsobligaties op de secundaire markt (voornamelijk van banken) op te komen. Handelaren hoefden niet meer bang te zijn dat de door hen gekochte staatsobligaties onverkoopbaar zouden zijn.
De boel stabiliseerde en Europa had een belangrijke les geleerd: de markt kon niet alles oplossen en de ECB moest de rol van achtervang spelen. Europa had nog een minstens zo belangrijke les geleerd: er zijn situaties waarin de regels van het SGP de problemen juist verergeren in plaats van oplossen of voorkomen. Het Verdrag van Maastricht werd aangepast zodat het mogelijk werd om de regels van het SGP indien nodig op te schorten.
Die noodzaak deed zich voor in 2020. Vanwege de Covid pandemie moesten landen meer uitgaven doen zonder dat daar inkomsten tegenover stonden. Besloten werd om de regels buiten werking te stellen. Vanwege de Oekraïnecrisis is die opschorting verlengd tot eind 2023. De economische schade kon voor veel burgers en bedrijven beperkt worden al liepen de staatsschulden wel weer op.
Het tijdstip is bijna aangebroken waarop de SGP-regels weer van kracht worden. Wat zijn daarvan de gevolgen? Voor een aantal landen zal gelden dat er weer bezuinigd moet gaat worden op de overheidsuitgaven. Burgers en bedrijven krijgen minder te besteden waardoor het BBP zal dalen en de overheid minder inkomsten ontvangt. De staatsschuld zal dus stijgen, niet alleen in absolute zin maar ook in verhouding met het BBP. Kortom, de situatie wordt alleen maar erger.
Daarom mogen de SGP-regels niet opnieuw geactiveerd worden! In elk geval niet in de huidige vorm met de 3% (begrotingstekort) en de 60% (staatsschuld) als basis. Het is hoog tijd dat meer rekening wordt gehouden met de structurele verschillen in de economische situatie van EU-landen.
Met dank aan:
https://www.dirk-ehnts.de/l/die-reform-der-fiskalregeln-anpassungspfad-verhindern/
Zie ook:
https://esb.nu/vervang-europese-begrotingsregels-door-een-simpele-uitgavenregel/
https://www.cpb.nl/groenere-toekomst-door-herijking-van-europese-begrotingsnormen
Nederland open voor opschorting EU-begrotingsregels (cfo.nl)
De boel stabiliseerde en Europa had een belangrijke les geleerd: de markt kon niet alles oplossen en de ECB moest de rol van achtervang spelen. Europa had nog een minstens zo belangrijke les geleerd: er zijn situaties waarin de regels van het SGP de problemen juist verergeren in plaats van oplossen of voorkomen. Het Verdrag van Maastricht werd aangepast zodat het mogelijk werd om de regels van het SGP indien nodig op te schorten.
Die noodzaak deed zich voor in 2020. Vanwege de Covid pandemie moesten landen meer uitgaven doen zonder dat daar inkomsten tegenover stonden. Besloten werd om de regels buiten werking te stellen. Vanwege de Oekraïnecrisis is die opschorting verlengd tot eind 2023. De economische schade kon voor veel burgers en bedrijven beperkt worden al liepen de staatsschulden wel weer op.
Het tijdstip is bijna aangebroken waarop de SGP-regels weer van kracht worden. Wat zijn daarvan de gevolgen? Voor een aantal landen zal gelden dat er weer bezuinigd moet gaat worden op de overheidsuitgaven. Burgers en bedrijven krijgen minder te besteden waardoor het BBP zal dalen en de overheid minder inkomsten ontvangt. De staatsschuld zal dus stijgen, niet alleen in absolute zin maar ook in verhouding met het BBP. Kortom, de situatie wordt alleen maar erger.
Daarom mogen de SGP-regels niet opnieuw geactiveerd worden! In elk geval niet in de huidige vorm met de 3% (begrotingstekort) en de 60% (staatsschuld) als basis. Het is hoog tijd dat meer rekening wordt gehouden met de structurele verschillen in de economische situatie van EU-landen.
Met dank aan:
https://www.dirk-ehnts.de/l/die-reform-der-fiskalregeln-anpassungspfad-verhindern/
Zie ook:
https://esb.nu/vervang-europese-begrotingsregels-door-een-simpele-uitgavenregel/
https://www.cpb.nl/groenere-toekomst-door-herijking-van-europese-begrotingsnormen
Nederland open voor opschorting EU-begrotingsregels (cfo.nl)