De meeste mensen hebben een achterhaald beeld van waar het geld van de regering van een soevereine staat vandaan komt. Ze denken dat de regering eerst geld moet binnenhalen (in de vorm van belastingen) voordat ze dat kan uitgeven. Nagenoeg iedereen zit in dit denkspoor - politici van links en rechts maar ook de meeste economen. Het is een wijdverbreid misverstand waardoor we de bewegingsruimte van de regering veel te beperkt houden.

Eerst geld verdienen - dan pas uitgeven. De tering naar de nering zetten. Dit geldt alom als waardevolle deugd. In deze lijn denkt men dat ook de regering eerst belasting moet binnenhalen voordat ze het kan uitgeven. Maar iets wat geldt voor de leden van een systeem (de huishoudens en bedrijven in een land) hoeft niet persé te gelden voor de bestuurder van het systeem (de regering van dat land).
​
Om dit toe te lichten stel ik je het (fictieve) gezin van Hendrik en Geertrui voor als analogie voor onze maatschappij. 

​Naar aanleiding van: NS-baas Wouter Koolmees wil treinkaartjes in de spits tientallen procenten duurder maken: ‘Het wordt te vol’ (volkskrant.nl) en ​https://www.ad.nl/rotterdam/problemen-ret-worden-steeds-groter-een-op-de-drie-buslijnen-gaat-minder-rijden~ae90b360/

De NS willen een spitsheffing invoeren om daarmee het reisgedrag van reizigers te beïnvloeden en meer reisbewegingen van de spits- naar de daluren te verplaatsen. Nu is het in de spits erg druk terwijl de treinen buiten de spits vaak erg leeg zijn. In de woorden van president-directeur Wouter Koolmees zijn ze grote delen van de dag warme lucht aan het verplaatsen.
​
Mijns inziens gaat hier een verkeerd signaal van uit en wordt het nog onaantrekkelijker om met de trein te gaan, terwijl vervoer per trein juist een belangrijk middel is in de strijd tegen klimaatverandering. Bovendien is het plan van de NS gebaseerd op een verkeerde opvatting over wat het product van de NS is. De NS zien zichzelf als vervoerder. Maar je zou het ook kunnen 'omdenken' door ze te zien als aanbieder van mobiliteitsmogelijkheden. Zelf ga ik niet vaak met de trein, maar ik vind het wel van grote waarde dat ik de mogelijkheid heb om met de trein te gaan.

Reactie op een artikel van Peter de Waard in de Volkskrant 29-7-2023
Voor 83 duizend miljard euro in het rood: een ontwikkelingsramp dreigt door nieuwe schuldencrisis
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/voor-83-duizend-miljard-euro-in-het-rood-een-ontwikkelingsramp-dreigt-door-nieuwe-schuldencrisis~ba0fb3a4/
Dat artikel is geschreven n.a.v. een recent verschenen rapport van de VN  A World of Debt
Enkele citaten uit het artikel van Peter de Waard:

Naar aanleiding van: https://nos.nl/l/2484603

Het feit dat mijn eigen ouders (93 en 95) op het punt staan om naar een zorginstelling te verhuizen zal zeker meespelen dat ik werkelijk akelig word van dit soort berichten over de afkalving van de zorg voor kwetsbaren. Hoe komt het toch dat we ons land zo naar de kloten helpen? Als redenen wordt meestal gewezen op de toenemende kosten en op het chronische personeelstekort. Drogredenen! De echte redenen zijn dat we niet durven te kiezen en dat we vast zitten in verouderde opvattingen over staatsfinanciën en staatsschuld.
Toen banken gered moesten worden en toen er een pandemie uitbrak waren er ineens miljarden beschikbaar om ons uit de brand te helpen. Terecht. In beide gevallen was er immers sprake van een noodsituatie. Nu er een oorlog is in Europa heeft Nederland ook miljarden gereserveerd voor hulp aan Oekraïne. Terecht! Want ook dit is een noodsituatie.

Maar hoe zit het met de ouderenzorg? Met het klimaat? Met de waardering voor de essentiële beroepen (los van een gratuit klapconcert) en de tweedeling in de maatschappij?

Zijn dit dan geen noodsituaties?

Naar aanleiding van: https://fd.nl/bedrijfsleven/1483078/waar-gaan-we-straks-ons-geld-mee-verdienen?gift=znwrs

​In een introductieartikel voor een nieuwe podcast van het FD maken Pieter Couewenbergh en Bert van Dijk (redacteuren van het FD) zich zorgen over de toekomst van de maakindustrie en over het innovatieve vermogen in Nederland. Aan het eind van het artikel concluderen ze dat het in de komende jaren hard nodig is om "gezamenlijk aan de BV Nederland [te] werken, zoals bij de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog of bij de aanleg van de Deltawerken na de Watersnoodramp."

Naar aanleiding van: https://fd.nl/economie/1483098/nout-wellink-midden-in-een-storm-in-een-klein-roeibootje-gaan-zitten-is-een-beetje-naief?gift=1dlAb

In het Financiële Dagblad van zaterdag 22 juli 2023 werd Nout Wellink (oud-directeur van De Nederlandse Bank geïnterviewd. Enkele uitspraken van Wellink vielen mij in het bijzonder op:

Deze uitspraken zie ik als een uiting van conventioneel denken gebaseerd op het idee dat het innen van belastingen en verkopen van staatsobligaties manieren zijn voor de staat om aan geld te komen, dat nodig is om overheidsbeleid te bekostigen.  

In een eerdere bijdrage (MMT in de Binnentuin) heb ik als gedachtenexperiment de financiën besproken van de wijze waarop binnen het woonproject Binnentuin het werk aan de tuin wordt beloond met Binnentuinmunten. Die beschrijving fungeerde als een uitleg van de kern van de economie van een land. De economie van een land heeft ook te maken met het buitenland, bijvoorbeeld in de vorm van export en import. Dat buitenlandse aspect had ik nog niet opgenomen in de uitleg. Ik zal daar in deze bijdrage meer op ingaan aan de hand van de vraag: Wat gebeurt er als de Binnentuin spullen nodig heeft die van buiten moeten komen?

We leven met 8 miljard mensen op aarde, 750 miljoen in Europa waarvan 450 miljoen in de EU en 18 miljoen in Nederland. Dat zijn gigantische aantallen. En nog veel meer mensen gingen ons voor. De huidige maatschappij met al haar voorzieningen is opgebouwd door samenwerking van al deze mensen. De overheid functioneert als organisatievorm voor deze samenwerking. Om als zodanig te kunnen functioneren heeft ze onze hulp nodig en om dit te kunnen mobiliseren heeft de overheid en pakket aan instrumenten ter beschikking. Een hele belangrijke is geld. Het geldstelsel is in het leven geroepen door de overheid doordat zij bepaalt wat de munteenheid is, het geld middels uitgaven in omloop brengt en tevens een belastingplicht instelt. Maar ook creëert ze de instituten zoals de centrale bank die als bank voor de overheid optreedt en ervoor zorgt dat het betalingsverkeer in de maatschappij vloeiend verloopt. Zo zorgt ze voor afwikkeling van het betalingsverkeer tussen de particuliere banken waarop ze nauw toezicht houdt. Die banken vormen een essentieel onderdeel van het door de overheid gecreëerde geldstelsel. 

Ik woon in een huis dat onderdeel vormt van een woonblok rondom een gemeenschappelijke binnentuin. Dit woonproject heet dan ook Binnentuin. Bij de oprichtingsvergadering van de Vereniging van Eigenaren (VvE) hebben we als bewoners besloten om het onderhoud van de gemeenschappelijk tuin zelf te doen, in plaats van uit te besteden aan een hovenier. Dat scheelt een hoop geld en is bovendien leuk, leerzaam en gezellig. Maar zoals je vaak ziet met dit soort initiatieven is het altijd hetzelfde clubje dat komt opdagen op de maandelijkse tuinwerkdag. De meeste bewoners willen wel meedoen, maar het komt er gewoon niet van.
Hoe kan het wel?

Voor Volt waren de recente PS-verkiezingen succesvol. Volt doet nu in alle bestuurslagen mee. Daar kunnen we blij over zijn. Maar het wordt overschaduwd door een grote donkere wolk - en dat is geen 'linkse wolk'. De verdeeldheid in ons land is nog verder toegenomen. Niet alleen is ons land daardoor minder bestuurbaar geworden. Ook de ambities van een duurzame en sociale toekomst lijken minder haalbaar geworden.
Hoe krijg je de meningen weer bij elkaar? De verdeeldheid wordt versterkt door dat we denken dat de overheid ieder dubbeltje moet omdraaien en dat er maar beperkt geld is voor al onze plannen. Dat voedt de onvrede en het gevoel van kwetsbaarheid. Decennia lang heeft overheid de vangnetten afgebroken en de inwoners steeds meer blootgesteld aan economische risico's. Daardoor zijn kiezers steeds minder bereid en in staat om verder te kijken dan hun prive belangen die verder weg liggen dan het eind van de maand. Met hulp van de nieuwe medialogica - functioneren van social media maar ook de gretigheid waarmee de TV-journalistiek zich op politieke sensatie stort; zie ook het artikel van Bas Jacobs in de VN - weten opportunistische politici hun aanhang in deze kwetsbare groep te vergroten. Zij hoeven niet met serieuze plannen te komen. Het aanspreken van de onvrede. Het gevoel van onzekerheid is voldoende.
Wat moeten we doen om dit te keren?

​Tijdens de Coronapandemie heeft de Europese Commissie het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) tijdelijk buiten werking gesteld, om daarmee landen de mogelijkheid te geven de noodzakelijke maatregelen te nemen voor de bestrijding van de pandemie en het compenseren van de economische gevolgen. Vanwege de oorlog in Oekraïne heeft de Commissie nog even gewacht met het opnieuw activeren van het SGP. Inmiddels heeft de Commissie het voornemen uitgesproken het SGP per 2024 weer van kracht te laten zijn.

Is dat wel zo'n goed idee of moet er iets heel anders gebeuren?

We staan voor gigantische uitdagingen en verreweg het grootste probleem is de klimaatcrisis. Tegelijk zijn er tal van complicerende factoren zoals de oorlog in Oekraïne en de inflatie. Zo'n tachtigjaar geleden stond de (westerse) wereld ook voor een enorme uitdaging: de Tweede Wereldoorlog - een militaire uitdaging maar tegelijk ook een haast ongeëvenaarde economische uitdaging. Wat kunnen we leren van de wijze waarop de VS deze economische uitdaging heeft overwonnen?