In de afgelopen weken is de politiek druk geweest met de financiering van het benodigde geld voor extra spullen voor ons leger en dat van Oekraïne. Eigenlijk is het vinden van dat geld het minste probleem. Ook bij Corona en bij de bankencrisis bleek er in mum van tijd heel veel geld beschikbaar te zijn. Een veel grotere uitdaging ligt naar mijn mening in de besteding van het geld. Wat zijn de juiste producten die gemaakt moeten worden? Tanks of liever drones of moeten we juist investeren in onze technologische flexibiliteit zodat we in staat zijn om razendsnel onze productie aan te passen? Welke standaarden gaan we daarbij volgen?
Hoe zorgen we ervoor dat bedrijven bereid zijn de noodzakelijke voorbereidingen en investeringen te doen? Moet de overheid zelf een belang nemen in essentiële bedrijven, of zijn langjarige gegarandeerde opdrachten het juiste middel?
Hoe zorgen we ervoor dat bedrijven bereid zijn de noodzakelijke voorbereidingen en investeringen te doen? Moet de overheid zelf een belang nemen in essentiële bedrijven, of zijn langjarige gegarandeerde opdrachten het juiste middel?
Een andere grote uitdaging die ik zie is het beperken van de onbedoelde neveneffecten van die nieuwe defensie-uitgaven. Nederland wil extra materieel produceren maar daar zijn mensen voor nodig. Momenteel hebben we een erg lage werkloosheid. Bedrijven die de defensieproducten moeten gaan maken zullen dus aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden moeten bieden om voldoende mensen te vinden. De huidige werkgevers willen hun arbeidskrachten behouden en zullen ook hogere lonen gaan bieden. De hogere loonkosten zullen worden doorberekend in de consumentenprijzen. Ergo: inflatie; verminderde effectieve koopkracht - met name voor degenen die weinig kunnen sparen; toenemende ongelijkheid en onvrede; etc.
Wat ik mis in de huidige politieke discussie is dat we tegelijk met het opvoeren van defensieproductie maatregelen moeten nemen die ertoe leiden dat er productiecapaciteit - met name arbeidskrachten - vrijgemaakt worden, zodat de competitie om arbeidskrachten en daarmee de loonopdrijving voorkomen wordt. Dit zal nog veel meer nodig zijn naar mate meer inwoners worden ingezet in het leger of andere niet-productieve taken krijgen.
De consumptie van de in Nederland geproduceerde producten en diensten moet volgens mij worden beperkt. Als je 'Ja' zegt tegen extra defensie-uitgaven zul je 'Nee' moeten zeggen tegen andere dingen. Met dit laatste lijkt de Nederlandse politiek grote moeite te hebben. De wijze waarop de consumptie beperkt wordt, luistert nauw. Neem geen generieke maatregelen die voor alles en iedereen gelden, maar maak ze zo specifiek mogelijk om ervoor te zorgen dat:
De consumptie van de in Nederland geproduceerde producten en diensten moet volgens mij worden beperkt. Als je 'Ja' zegt tegen extra defensie-uitgaven zul je 'Nee' moeten zeggen tegen andere dingen. Met dit laatste lijkt de Nederlandse politiek grote moeite te hebben. De wijze waarop de consumptie beperkt wordt, luistert nauw. Neem geen generieke maatregelen die voor alles en iedereen gelden, maar maak ze zo specifiek mogelijk om ervoor te zorgen dat:
- Koopkracht van kwetsbare groepen behouden blijft.
- Met name de consumptie beperkt wordt van die producten waaraan mensen werken die nodig zijn voor de defensieproductie.
- Toekomstige economisch potentieel niet wordt aangetast. Dus geen afbraak van onderwijs, openbaar vervoer en andere essentiële sectoren.
- De ongelijkheid met betrekking tot consumptie niet verder vergroot wordt. Je wilt niet dat de vermindering van de consumptie de facto wordt neergelegd bij lager betaalden terwijl de rijkeren onverminderd verder consumeren.
Enkele oplossingsrichtingen:
- Gerichte belastingverhogingen die bepaalde consumptie afremmen.
- Verkoop van staatsobligaties aan burgers om ze te stimuleren minder uit te geven aan consumptiegoederen besteden. Normale staatsobligaties worden via banken verkocht een de rijkere bovenlaag. De staatsobligaties die nu nodig zijn zullen juiste aan de bevolking in volle breedte verkocht moeten worden.
- Rantsoenering van de consumentenproducten en -diensten waar arbeidstekorten dreigen. Denk aan de benzinebonnen uit de oliecrisis van 1973 die ervoor zorgden dat iedere autobezitter - arm of rijk - gelijke rechten had om te tanken.
- De beroepsbevolking uitbreiden door meer mensen aan het werk te helpen. Laat bijvoorbeeld vluchtelingen (al dan niet met verblijfstatus) veel eerder aan het werk gaan.
Verhogen van de arbeidsparticipatie door mensen minder in deeltijd te laten werken. Zorg dan ook voor goede en betaalbare kinderopvang.
Ik zou graag zien dat politici zich hierover gaan uitspreken.
