Over financieringssaldi en handelsverhoudingen
In mijn vorige post (zie Nieuwe spelregels nodig voor de Euro) heb ik betoogd dat de grote verschillen in de staatsschulden van de EU-landen in belangrijke mate veroorzaakt worden door de scheve handelsverhoudingen binnen Europa. Duitsland en Nederland zijn grote exportlanden. Frankrijk en Italië importeren juist veel meer dan ze exporteren. In feite betalen Franse en Italiaanse afnemers mee aan de welvaart in Duitsland en Nederland en om hun eigen welvaart op peil te houden moeten de Franse en Italiaanse overheden beduidend meer uitgeven dan ze binnen krijgen, met oplopende staatsschulden tot gevolg. Ook heb ik erop gewezen dat Duitsland zijn grote exportoverschot te danken heeft aan decennialange loonmatiging, waardoor Duitse producten kunstmatig goedkoop werden gehouden.
Er bestaat dus een samenhang tussen de handelsverhoudingen tussen de landen van Europa en de hoogte van de overheidstekorten van die landen. Hoe dat zit probeer ik in deze bijdrage uit te leggen.
Er bestaat dus een samenhang tussen de handelsverhoudingen tussen de landen van Europa en de hoogte van de overheidstekorten van die landen. Hoe dat zit probeer ik in deze bijdrage uit te leggen.
In de economie van een land kunnen 4 verschillende sectoren worden onderscheiden: Huishoudens, bedrijven, de overheid en het buitenland. Voor iedere sector kan voor een bepaalde periode het zogenaamde financieringssaldo bepaald worden. Dat is het verschil tussen de inkomsten en de uitgaven. Per sector en periode leidt dat tot een financieringsoverschot (meer inkomsten dan uitgaven) of een financieringstekort (meer uitgaven dan inkomsten).
Als alle huishoudens samen in een bepaalde periode meer uitgeven dan ze binnenkrijgen heeft de huishoudingssector een financieringstekort en een financieringsoverschot als inkomsten hoger zijn dan de uitgaven. Hetzelfde geldt voor de bedrijvensector en de overheid. Voor het gezamenlijke buitenland geldt dat er een financieringstekort is als het buitenland meer importeert dan exporteert en vice versa.
De som van deze 4 financieringssaldi is nul! Wiskundig houdt dit tevens in dat het financieringssaldo van één sector gelijk is aan de som van de andere drie - weliswaar met een tegengesteld teken.
Je zou deze financieringssaldi kunnen zien als communicerende vaten. Als het niveau in één vat omhoog gaat, zal het in één of meer andere vaten omlaag gaan voor precies dezelfde hoeveelheid vloeistof.
In het onderstaande plaatje zijn de financieringssaldi weergegeven voor een land als Duistland. Voor iedere economische sector is een vat opgenomen. De vaten zijn onderling met elkaar verbonden.
Als alle huishoudens samen in een bepaalde periode meer uitgeven dan ze binnenkrijgen heeft de huishoudingssector een financieringstekort en een financieringsoverschot als inkomsten hoger zijn dan de uitgaven. Hetzelfde geldt voor de bedrijvensector en de overheid. Voor het gezamenlijke buitenland geldt dat er een financieringstekort is als het buitenland meer importeert dan exporteert en vice versa.
De som van deze 4 financieringssaldi is nul! Wiskundig houdt dit tevens in dat het financieringssaldo van één sector gelijk is aan de som van de andere drie - weliswaar met een tegengesteld teken.
Je zou deze financieringssaldi kunnen zien als communicerende vaten. Als het niveau in één vat omhoog gaat, zal het in één of meer andere vaten omlaag gaan voor precies dezelfde hoeveelheid vloeistof.
In het onderstaande plaatje zijn de financieringssaldi weergegeven voor een land als Duistland. Voor iedere economische sector is een vat opgenomen. De vaten zijn onderling met elkaar verbonden.
Halverwege de peilschaal staat het niveau nul. Is de vloeistof boven dit niveau dan betekent dat een overschot - er onder betekent een tekort. De vaten worden aan de bovenkant met een zuiger vacuüm afgesloten. Als de zuiger van een vat naar beneden wordt gedrukt zullen de overige zuigers naar boven bewegen. Als de zuiger van een vat daarentegen omhoog wordt getrokken wordt ook de vloeistof door de vacuüm-werking mee omhoog getrokken. De zuigers van de overige vaten bewegen dan naar beneden. In dit voorbeeld hebben de huishoudens en de bedrijven beide een ruim financieringsoverschot. De overheid heeft een gering tekort en het buitenland importeert een stuk meer vanuit Duitsland dan het er naar exporteert waardoor het ten opzicht van Duitsland een nog groter te kort heeft. De tekorten van de overheid en van het buitenland zijn samen even groot als de gezamenlijke overschotten van de huishoudens en de bedrijven.
Het volgende plaatje geeft de situatie weer van een land in Zuid-Europa. Het zou de situatie van Frankrijk kunnen zijn.
Het volgende plaatje geeft de situatie weer van een land in Zuid-Europa. Het zou de situatie van Frankrijk kunnen zijn.
Ook hier sparen de gezamenlijke huishoudens en bedrijven, al is dat wat minder dan in Duitsland. Het buitenland heeft ten opzichte van Frankrijk juist en financieringsoverschot - Frankrijk importeert meer dan dat het exporteert. De overheid houdt dit in evenwicht met een behoorlijk financieringstekort.
Wordt Frankrijk gedwongen om het financieringstekort van de overheid terug te brengen dan zal de betreffende zuiger omhoog moeten bewegen. Besef wel dat de andere drie zuigers daardoor omlaag zullen gaan. Met andere woorden: het gaat ten koste van de welvaart van de andere sectoren.
Zie ook Sectoral balances - Wikipedia.
Disclaimer
Elke metafoor is slechts een beperkte weergave van waar het over gaat. Ook dit beeld van de communicerende vaten heeft zijn beperkingen. De belangrijkste is dat het hierdoor lijkt alsof we het over de hoeveel geld of welvaart hebben van een bepaalde sector. Dat is niet het geval. De financieringssaldi zeggen juist iets over de veranderingen daarvan gedurende een bepaalde periode. Het is dus een stroomgrootte en geen voorraadgrootte (zie ook Voorraadgrootheden En Stroomgrootheden In Economie).
in een volgende bijdrage zal ik proberen betere metafoor en weergave te vinden.
Wordt Frankrijk gedwongen om het financieringstekort van de overheid terug te brengen dan zal de betreffende zuiger omhoog moeten bewegen. Besef wel dat de andere drie zuigers daardoor omlaag zullen gaan. Met andere woorden: het gaat ten koste van de welvaart van de andere sectoren.
Zie ook Sectoral balances - Wikipedia.
Disclaimer
Elke metafoor is slechts een beperkte weergave van waar het over gaat. Ook dit beeld van de communicerende vaten heeft zijn beperkingen. De belangrijkste is dat het hierdoor lijkt alsof we het over de hoeveel geld of welvaart hebben van een bepaalde sector. Dat is niet het geval. De financieringssaldi zeggen juist iets over de veranderingen daarvan gedurende een bepaalde periode. Het is dus een stroomgrootte en geen voorraadgrootte (zie ook Voorraadgrootheden En Stroomgrootheden In Economie).
in een volgende bijdrage zal ik proberen betere metafoor en weergave te vinden.
